Οι Video-παρουσιάσεις του Κοινωνικού Πολιτιστικού Κέντρου Βύρωνα

Οι Video-παρουσιάσεις του Κοινωνικού Πολιτιστικού Κέντρου Βύρωνα αφορούν παρουσιάσεις ιστορικών και πολιτιστικών θεμάτων που έχουν γίνει στο Κέντρο με συνδυασμό ζωντανής αφήγησης και οπτικοακουστικού υλικού. Οι παρουσιάσεις αυτές αποτελούν προϊόντα συλλογικής εθελοντικής εργασίας με αντικείμενο: 

· την συγκέντρωση και τεκμηρίωση των πληροφοριών που αφορούν στο εκάστοτε θέμα 

· τον εμπλουτισμό τους με οπτικά και ηχητικά ντοκουμέντα 

· την εύρεση, μετάφραση και υποτιτλισμό τραγουδιών ή ποιημάτων που αφορούν συγκεκριμένες πτυχές του θέματος 

· την σύνθεση όλων των παραπάνω σε μια ενιαία αφήγηση-παρουσίαση 

Έπειτα από κάθε τέτοια παρουσίαση γίνεται αναπαραγωγή του περιεχομένου της σε ένα ενιαίο video που έχει χαρακτήρα ντοκιμαντέρ και αναρτούμε στο κανάλι YouTube του Κέντρου. Οι παρουσιάσεις - ντοκιμαντέρ που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι στιγμής αναφέρονται στην συνέχεια με περιλήψεις τους:

Η Κοινωνική Επανάσταση στην Ισπανία, 1868 - 1937

 Η Ισπανική Επανάσταση (1868 - 1937) έχει προκαλέσει συγκίνηση και πολιτικό προβληματισμό. Δεν ταιριάζει στα καθεστωτικά αφηγήματα, αλλά ούτε και σε αυτά της επίσημης αριστερής ιστοριογραφίας. Ο αυτοκαθορισμός των εξεγερμένων, η αμεσότητα υλοποίησης του κοινωνικού τους οράματος και η γενικευμένη κοινωνική αυτοδιεύθυνση, ανοίγουν την συζήτηση όχι μόνο για το ιστορικό παρελθόν, αλλά και για τον σύγχρονο κόσμο: 

 • Είναι σήμερα μονόδρομος η υποταγή στην πολιτική εξουσία, η αδράνεια απέναντι στην οικονομική εξαθλίωση και τον αυταρχισμό, ο ατομισμός και η ακύρωση της κοινωνικής συλλογικότητας; 

 • Υπάρχουν διαδικασίες κοινωνικών / πολιτικών εξελίξεων που θα μπορούσε να ανατρέψουν αυτόν τον μονόδρομο; 

 • Εξακολουθεί να είναι επίκαιρο το μοντέλο μιας αυτοδιαχειριζόμενης αταξικής κοινωνίας και ποια θα μπορούσε να είναι η σύγχρονη μορφή της;

Η ιστορική εμπειρία είναι πολύτιμη στην αναζήτηση των απαντήσεων. Θα προσπαθήσουμε λοιπόν να "ζήσουμε" τα ιστορικά γεγονότα, βλέποντάς τα μέσα από τα μάτια αυτών που τα έζησαν πραγματικά. Το υλικό μας, πέραν των αποτελεσμάτων μιας εκτενούς αναζήτησης στο διαδίκτυο, βασίζεται κυρίως στις ακόλουθες αναφορές:  

- Antony Beevor: "Ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος" (Γκοβόστης, Αθήνα 2006) 

- Murrey Bookchin: "Οι ισπανοί αναρχικοί" (Βιβλιοπέλαγος, Αθήνα 2011)

- Antoni Castels Duran: "Επανάσταση και κολεκτιβοποιήσεις στη Βαρκελώνη του εμφύλιου 1936-39" στο βιβλίο "Η κολεκτιβοποίηση στην Ισπανία 1936 - 1939" (Εκδόσεις των ξένων, Θεσσαλονίκη 2013) 

- Abel Paz: "Ντουρρούτι, η κοινωνική επανάσταση στην Ισπανία" (Ελεύθερος Τύπος, 1978) 

- Abad de Santillan: "Η βιομηχανία, τα μέσα μεταφοράς, η γη στα χέρια των εργατών" στο βιβλίο "Η κολεκτιβοποίηση στην Ισπανία 1936 - 1939" (Εκδόσεις των ξένων, Θεσσαλονίκη 2013

-Δημήτρης Μπελαντής: "Επανάσταση στην δίνη του εμφύλιου" (Εκδόσεις Τόπος, Αθήνα 2021)

Μέρος της αφήγησής μας αποτελούν υποτιτλισμένα τραγούδια που επιλέχθηκαν ως ντοκουμέντα συγκεκριμένων γεγονότων στα οποία γίνεται αναφορά, με σκοπό να μας μεταφέρουν νοητικά και συναισθηματικά μέσα σε αυτά.

Τα δυο video, συνολικής διάρκειας περίπου τρεισήμισι ωρών, αναπαράγουν την ζωντανή παρουσίαση που είχε γίνει στο Κοινωνικό Πολιτιστικό Κέντρο Βύρωνα (Λαμπηδόνα) αντίστοιχα στις 26/5/2023 και 2/6/2023:

• Το πρώτο καλύπτει την ανάπτυξη της κοινωνικής επανάστασης από το 1868, χρονιά έλευσης της Πρώτης Διεθνούς στην Ισπανία, έως τις παραμονές της μεγάλης εξέγερσης των Αστουριών του 1934.

• Το δεύτερο καλύπτει την μείζονα φάση της, από την εξέγερση του 1934 έως την πτώση της, εν μέσω του εμφυλίου πολέμου και στο όνομα της αντιφασιστικής συμμαχίας, το 1937.

Η παρουσίασή μας μπορεί να δεχτεί πολιτικούς ή ιδεολογικούς χαρακτηρισμούς. Διευκρινίζουμε ότι αυτοί δεν αφορούν αναγκαστικά στο Κοινωνικό Πολιτιστικό Κέντρο Βύρωνα, καθώς οι δραστηριότητές μας μέσα σε αυτό δεν προϋποθέτουν γενική ταύτιση απόψεων.

Σε αρκετά από τα γεγονότα τα οποία περιγράφουμε κάνει δραματοποιημένη αναφορά η ταινία Tierra y Libertad (Γη και Ελευθερία), του Ken Loach, 1995, η οποία συνόδευσε την ζωντανή παρουσίαση.

Πρώτο Μέρος (1868 - 1934) 

Δεύτερο Μέρος (1934 - 1937) 

Η Πορτογαλική "Επανάσταση των Γαρυφάλλων"

Λισαβόνα, 25 Απρίλη 1974, 12.20μμ: το Rádio Renascença εκπέμπει το τραγούδι "Grândola, Vila Morena". Είναι το οριστικό σύνθημα. Δυνάμεις του αριστερού Κινήματος Ενόπλων Δυνάμεων (MFA) καταλαμβάνουν θέσεις στην πρωτεύουσα. Το κίνημα υποστηρίζεται αμέσως από χιλιάδες κόσμο που βγαίνει στους δρόμους βάζοντας γαρύφαλλα στις κάννες των όπλων. Το καθεστώς Caetano και μαζί μια δικτατορία μισού αιώνα παίρνει τέλος. Για περισσότερο από έναν χρόνο η χώρα βρίσκεται στον δρόμο μιας πολιτικής και κοινωνικής επανάστασης που ωστόσο μένει ανολοκλήρωτη. 

Η παρουσίαση, που πραγματοποιήθηκε αρχικά στο Κέντρο μας στις 27/4/2022, περιλαμβάνει: 

- Αφήγηση του ιστορικού των γεγονότων με φωτογραφικά και κινηματογραφικά ντοκουμέντα της εποχής. 

- Υποτιτλισμένα τραγούδια του Jose (Zeca) Afonso, συνθέτη του εμβληματικού ύμνου της επανάστασης: Grândola Vila Morena. 

- Εύθυμη αναφορά στο φεστιβάλ Eurovision '74 και την σχέση του με την επανάσταση. 

Συνδυάστηκε με μουσική εισαγωγή τραγουδιών του Jose Afonso, καθώς και την προβολή της ταινίας Capitães de Abril (Οι λοχαγοί του Απρίλη) της Maria de Mendeiros, 2000. Η ταινία παρουσιάζει την επανάσταση όπως την είδε η σκηνοθέτις ως παιδί. Η ίδια υποδύεται στην ταινία την μητέρα της.

Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα:

μια παρουσίαση για το ελληνικό κοινό

Αν και το έργο του Λόρκα έχει αποδοθεί ευρύτατα στα ελληνικά από σπουδαίους ποιητές και μουσικούς, δεν μας είναι γνωστό στην αυθεντική του μορφή. Αυτό όχι μόνο γιατί είναι γραμμένο σε άλλη γλώσσα (και κάθε γλώσσα περιέχει πολύ περισσότερα πράγματα από αυτά που μεταφράζονται), αλλά και γιατί το έργο είναι οργανικά δεμένο με την κοινωνία και την εποχή του, που απέχει πολύ από την δική μας.

Προσπαθήσαμε να το προσεγγίσουμε ανατρέχοντας, με φωτογραφικό υλικό και αφηγήσεις, στην Ανδαλουσία των αρχών του 20ου αιώνα, τα γεγονότα και τις συνθήκες που διαμόρφωσαν την ζωή και το έργο του Λόρκα, και -κυρίως- παρουσιάζοντας επιλεγμένα έργα του όπως τα έγραψε, στα Ισπανικά, με κατά το δυνατό ακριβή μετάφραση στον ελληνικό υποτιτλισμό: έτσι, ακόμη και αν κανείς δεν γνωρίζει την γλώσσα, θα έχει την ευκαιρία να συνδυάσει το άκουσμα, τις λέξεις και το μέτρο με το περιεχόμενο του έργου.

Επιλέξαμε επίσης αυθεντικές ερμηνείες, από συνεργάτιδες του Λόρκα, λαϊκούς τραγουδιστές, αλλά και ερμηνευτές του nueva cancion (ενός μουσικού ρεύματος με αναφορά στην λαϊκή παράδοση και τα κοινωνικά-πολιτικά θέματα). 

Η εικονογράφηση που συνοδεύει τις ερμηνείες αυτές βασίζεται σε εικόνες και ζωγραφικά έργα που επιλέχθηκαν, προφανώς υποκειμενικά, με την πρόθεση να αποδίδουν το περιεχόμενο. Μεταξύ αυτών, ζωγραφικά έργα του ίδιου του Λόρκα, αλλά και σημαντικών Ισπανών ζωγράφων της γενιάς του (θα λέγαμε και της παρέας του) που μοιράστηκαν μαζί του ιδέες και μορφές έκφρασης.

Οι πηγές μας, πέραν των όσων διατίθενται στο διαδίκτυο, περιλαμβάνουν ελληνικές μεταφράσεις έργων του Λόρκα, παλιά ραδιοφωνικά αφιερώματα, κυρίως του 3ου προγράμματος, καθώς και βιβλιογραφικές αναφορές στην κοινωνική επανάσταση και τον εμφύλιο πόλεμο στην Ισπανία.

Η παρουσίαση πραγματοποιήθηκε αρχικά στο Κέντρο μας στις 15/7/2021. Συνοδεύτηκε από την προβολή της ταινίας La novia (Η νύφη), Paula Ortiz, 2015, μια ελεύθερη απόδοση του "Ματωμένου Γάμου" με αρχετυπικά στοιχεία, τραγούδια και "χρώματα" του Λόρκα και γυρίσματα σε τοπία της Καππαδοκίας.

Violeta Parra: 

μια παρουσίαση για το ελληνικό κοινό 

Η Violeta Parra, μια λαϊκή γυναίκα από την Χιλή, τραγουδοποιός, εικαστικός και φολκλορίστρια, θεωρείται ακόμη και σήμερα, πολλές δεκαετίες μετά τον θάνατό της, ως η αδιαμφισβήτητη πολιτιστική εκπρόσωπος της χώρας της. Θεμελίωσε το χιλιάνικο "nueva cancion" (νέο τραγούδι), ένα μουσικό ρεύμα που συνδυάζει την παραδοσιακή λαϊκή μουσική με την αναφορά στα κοινωνικά - πολιτικά ζητήματα. Το ρεύμα αυτό υποστηρίχτηκε από πολλούς καλλιτέχνες --με εμβληματικότερο τον Victor Jara-- και αναπτύχθηκε σε άρρηκτη σχέση με ένα από τα ισχυρότερα εργατικά κινήματα της σύγχρονης ιστορίας, εκφράζοντάς το και αντλώντας έμπνευση από αυτό. Σήμερα, τα τραγούδια της Violeta Parra και όσων την ακολούθησαν, συνοδεύουν τους λαϊκούς αγώνες όχι μόνο στην Χιλή αλλά και σε όλη την Λατινική Αμερική. 

Η παρουσίαση, που πραγματοποιήθηκε αρχικά στο Κέντρο μας στις 4/3/2020, αποσκοπεί στην γνωριμία του ελληνικού κοινού με την ζωή και το έργο της, μέσα στο ιστορικό πλαίσιο των γεγονότων που προηγήθηκαν της εκλογής του Σαλβαδόρ Αλλιέντε και του πραξικοπήματος του Πινοσέτ. 

Συνοδεύτηκε από την προβολή της ταινίας Violeta se fue a los cielos (Η Βιολέτα έφυγε στον ουρανό), Andres Wood, 2011, βασισμένη σε βιβλίο του γιού της, Angel Parra, με πολλά τραγούδια της.